Mama, is dit een mens of een beest? - Hilde De Clercq

Gegevens van het boek

Titel: Mama, is dit een mens of een beest? - Over autisme en detaildenken.

Auteur: Hilde De Clercq

Uitgeverij: Houtekiet, Antwerpen, 1999

Aantal blz: 119

Over de auteur

Hilde De Clercq studeerde filologie. Nou, ik had ook nog nooit van dit beest gehoord hoor, maar volgens wikipedia is de filologie een tak van taalkunde die zich vooral richt op dode talen. Een filoloog bestudeert de taal- en letterkunde van volkeren door middel van beschikbare geschriften in samenhang met de cultuurgeschiedenis van een volk. Hij tracht door zorgvuldige studie van context en oorsprong van woorden zin en betekenis aan taaluitingen te geven, waarbij zijn lijfspreuk is ad fontes: "(terug) naar de bronnen". Dat weten we dan nu ook alweer. 

Hilde gaf haar baan als leerkracht op om Thomas, haar zoon met autisme, beter te kunnen helpen. Ze was directeur van het Opleidingscentrum Autisme in Antwerpen. Momenteel is zij buitenlands medewerker van Good Autism Practice, uitgegeven door Glenys Jones en Hugh Morgan samen met de Universiteit van Birmingham en ze is geaffilieerd met TEACCH aan de Universiteit van Chapel Hill in North Carolina.

Ze geeft workshops en vormingscursussen in binnen- en buitenland. Ze schreef ook 'Autisme van binnenuit. Een praktische gids.' in 2005.

Het boek

Mama, is dit een mens of een beest? werd vertaald in het Engels, Frans, Spaans, het Italiaans, Deens, Zweeds en het Russisch.

Het is een dun boekje, waardoor je het in enkele uren tijd uitgelezen krijgt. In die enkele uren tijd heb je echter wel een heleboel bijgeleerd over overselectiviteit en detaildenken bij kinderen met autisme. 

Het boek is ingedeeld in drie delen. Eerst kan men in een intro algemene informatie lezen over wat 'overselectiviteit' nu eigenlijk is en hoe dit detaildenken zich manifesteert.

Het tweede deel, Begrijpen, gaat hier verder op in. De auteur geeft onnoemelijk veel concrete voorbeelden uit haar eigen leven als moeder van een autistisch kind. Op drie terreinen verloopt de ontwikkeling van mensen met autisme anders dan bij anderen: (1) de communicatie, (2) emoties en sociale relaties en (3) het voorstellingsvermogen. Deze drie terreinen worden uitvoerig besproken, en in het licht van overselectiviteit gehouden.

In deel drie, Begeleiden, krijgt de lezer conctrete tips mee om met het detaildenken en de overselectiviteit van kinderen met autisme om te gaan. Ook is er aandacht voor op welke manieren men deze kinderen een aantal vaardigheden kan aanleren en aldus hen kan leren veralgemenen.

Aperitiefje

Op een dag begon ook ik te twijfelen aan zijn motivatie en goede wil. Hij benoemde vlot [...] 'koek', 'fles', 'appel', maar dat laatste woord bleek hij plots vergeten te zijn. Ik wist zeker dat hij het kon en begon zo langzamerhand mijn geduld te verliezen. [...] Dagen aan een stuk dezelfde tekens als ik een appel voor zijn neus legde. Er waren twee mogelijkheden: ofwel vergat hij wat hij ooit geleerd had, ofwel wilde hij niet meer meewerken.

Op een dag rolt er een appel uit de fruitschaal. Ik hoor Thomas ineens heel duidelijk zeggen 'appel'. Appel? Zegt hij appel? Hij kent het woord dus toch. Ik ben zielsgelukkig. Ik wacht de thuiskomst van mijn man af, haal een willekeurige appel uit de schaal en vraag Thomas: 'Wat is dat?' Geen antwoord. 

'Maar daarstraks zei hij het nog. Ik heb het goed gehoord. Hij zei "appel".'

'Ja?'

[...] Ik houd hardnekkig vol de volgende dagen: 'Thomas wat is dat?' 'Thomas, wat is dat?' Thomas wordt wellicht zenuwachtig van het vele vragen. Geen resultaat. En dan, zoveel dagen later - ik ben het hele appelgedoe al bijna vergeten - komt Jeroen, Thomas' broer, thuis met een appel in zijn hand. Hij heeft die gekregen op Sarahs verjaardagsfeest. Thomas ziet de appel en zegt spontaan: 'Appel.'

Ineens klikt er iets in mijn hoofd: Jeroen heeft een groene appel in zijn hand, die allereerste appel was ook groen. Ik graai enkele groene appels samen en vraag: 'Wat is dit?' 'Wat is dit?' Dit keer zijn het allemaal appels. Dus voor Thomas zijn appels alleen appels als ze groen zijn. [...] niet het geheel, niet de betekenisinhoud, maar het detail [...].

Mijn mening

Hoewel ikzelf al een heleboel heb leren veralgemenen (ik heb zelf een autismespectrumstoornis) herken ik een aantal dingen i.v.m. overselectiviteit bij mijn oudste dochter. Kinderen met autisme krijgen vaak volgende etiketten opgeplakt: verwend, stout, wil niet luisteren... Ik vind dit boek daarom een absolute must voor iedereen. Vooral voor mensen die op professionele manier met kinderen bezig zijn, zoals leerkrachten, orthopedagogen en andere begeleiders, de juf van de opvang. Leer meer over dit detaildenken, begrijp het en pas de aangereikte methodes om hiermee om te gaan toe! 

Zie je een kind van zijn oren maken in de supermarkt, oordeel dan niet te snel. Twee op vijftig kinderen krijgen de diagnose ass (autismespectrumstoornis). Het kan dus goed zijn dat je een kind in zijn detaildenken 'in actie' (of reactie) ziet. Voordat je het als verwend en stout bestempelt, en voordat je je mening over de moeder klaar hebt, nl. dat ze allesbehalve bekwaam zou zijn om kinderen op te voeden: ga naar de bib, ontleen er dit boek en lees het. Daarna mag je praten.

Conclusie

Ik had dit boekje in vier uurtjes tijd uit. Het was echt smullen van de ongelofelijk boeiende materie i.v.m. het detaildenken van het autistische brein.

Smeulend vuur - Yrsa Sigurdardóttir

Gegevens van het boek

Titel: Smeulend vuur

Aureur: Yrsa Sigurdardóttir

Uitgeverij: The House of Books, 2012, 432pag.

Genre: Ijslandse thriller (fictie)

ISBN: 9789044333756

Korte inhoud (achterflap van het boek)

Bij opgravingen worden drie lijken en een afgehakt hoofd gewonden. Ze liggen in de kelder van Markús Magnússons ouderlijk huis, dat meer dan dertig jaar geleden bij een vulkaanuitbarsting werd bedolven. Omdat Markús de opgravingen tot elke prijs wilde voorkomen, rust de verdenking op de moorden op hem. Heeft hij als tiener vier mensen om het leven gebracht? Hij huurt advocaat Thóra Gudmunsdóttir in om hem te verdedigen. Maar wanneer zijn grote jeugdliefde wordt vermoord, begint de zaak er steeds problematischer voor hem uit te zien. En de plaatselijke bevolking is merkwaardig genoeg niet geneigd hem te steunen...

Over de auteur

Ysra Sigurdardóttir is waterbouwkundig ingenieur in Reykjavik. Ze schreef eerder de veelgeprezen thriller 'Neem mijn ziel', die een wereldwijde bestseller werd. Ze is getrouwd en heeft twee kinderen.

Korte analyse

Tijd en Ruimte in het verhaal:

Het verhaal speelt zich af op de Westmanneilanden. Deze bestaan uit 19 steile rotsachtige eilanden en een 30-tal steile, uit de zee oprijzende rotsen. In 1973 heeft er een enorme vulkaanuitbarsting plaatsgevonden op het grootste en enige bewoonde eiland, Heimaey (letterlijk: Thuis-eiland), waardoor alle 5300 eilandbewoners naar het vasteland werden geëvacueerd. Er werden 350 huizen verwoest en meer dan 400 huizen beschadigd, maar er viel slechts één dodelijk slachtoffer. Dat kwam doordat de vissersvloot door slecht weer in de haven was gebleven. Daardoor konden de bewoners onmiddellijk worden geëvacueerd. In 2007 wilde een groep archeologen enkele karakteristieke huizen van onder de as opgraven. Het project werd het Pompeii van het Noorden genoemd.

De auteur vertelt de gebeurtenissen in chronologische volgorde en maakt niet één keer gebruik van flachbacks. Dit maakt dat de spanning hoog gehouden wordt.

Stijl:

De taal die de auteur hanteert is levensecht-concreet. Hierdoor zie je het echt als een film voor je gebeuren. Ook zijn passages daardoor soms erg herkenbaar, waardoor je spontaan een glimlach op je gezicht voelt verschijnen of zelfs gewoon hardop begint te lachen.

Ze beëindigt vrijwel elk hoofdstuk met een heuse kliff-hanger, zodat je gewoon zonder nadenken spontaan aan het volgende hoofdstuk begint!

Proef even mee
 Eén van de kliff-hangers:

“De situatie zoals hij er nu voor stond, was bepaald niet ideaal. Ze draaide de bladzijde om en las verder. Ze had hooguit twee zinnen gelezen toen ze opeens haar hand voor haar mond sloeg. Dit was wat Gudni had bedoeld. Ze keek omhoog naar het plafond en haalde diep adem. Het ding wat ze in de kelder in de mond van het hoofd had zien zitten en voor een tong had aangezien, was iets heel, heel anders.”

(einde hoofdstuk)

Levensechte sappige beschrijvingen om van te smullen:

“De wachtkamer was eenvoudig, maar de hele inrichting zag er duur uit. Hierbij vergeleken was het kleine hokje in haar eigen advocatenkantoor een lachtertje, waaruit viel te concluderen dat een plastisch chirurg veel meer verdiende dan een advocaat. Dat was geen verrassing: mensen vonden hun uiterlijk nu eenmaal belangrijker dan hun reputatie. Thóra keek op de klok en hoopte dat ze snel aan de beurt zou zijn; ze voelde zich hier niet erg op haar gemak in de wetenschap dat de anderen naar haar zaten te kijken en zich afvroegen wat zij ging laten doen. Ze stond op het punt om een van hen, die net iets te vaak naar Thóra's borst zat te kijken, te vragen of ze zich met haar eigen zaken wilde bemoeien, toen de receptioniste kwam vertellen dat Dís haar kon ontvangen. Thóra stond op en volgde de tengere vrouw. Ze droeg een kort jurkje en zulke hoge hakken dat Thóra er plaatsvervangend pijn in haar tenen van kreeg.”

Mijn ervaring

Wat mij betreft: 'Neem mijn ziel', de eerder verschenen bestseller van deze Ijslandse auteur, staat alvast op mijn verlanglijstje!

De spanning in 'Smeulend vuur' is enorm hoog. Stukje per stukje passen de puzzelstukken die het hoofdpersonage bijeenzoekt in elkaar. Je krijgt de informatie met mondjesmaat. Bovendien zorgen de kliff-hangers ervoor dat je, zonder de tijd in de gaten te hebben, gewoon hoofdstuk na hoofdstuk doorleest. Dit boek lees je niet gezellig op de bank onder een dekentje. Dit boek lees je...op het puntje van je stoel!

Bronvermelding: info over de westmanneilanden: wikipedia.org en Youtube: '1973 Iceland Volcanic Eruption' (https://www.youtube.com/watch?v=ghl33n26d44)

Smeulend vuur is gemakkelijk te verkrijgen via Bol.com
Ook makkelijk en snel te downloaden als e-book voor 9.99euro 

Ik wou - Toon Tellegen en Ingrid Godon

Algemene info

Titel: Ik wou

Auteur: Toon Tellegen

Illustrator: Ingrid Godon

Uitgeverij: Lannoo

ISBN: 9789020996432

Hoe ik aan dit boek kwam

In het kader van mijn opleiding bracht ik eens een bezoek aan het Museum M in Leuven. Hoewel de vaste collectie mij niet direct aanspreekt, ben ik er toch even doorgelopen om zo uiteindelijk uit te komen op mijn doel: de tentoonstelling van Dirk Braeckman. Deze bestaat uit grote, donkere (zwart-wit) foto's die niets willen vertellen. Toch kan je er je eigen verhaal bij verzinnen. Voor wie van hedendaagse kunst houdt, toch wel een aanrader.

Maar wat mij het meest geraakt heeft in heel het museum, waar ik het dan ook eigenlijk graag over wil hebben, is 'Ik wou'. Helemaal bovenin het museum, aan het andere uiteinde van het dakterras, kon je tot 8 januari 2012 een expo bezoeken van Ingrid Godon. Ingrid Godon is een bekende illustrator van kinderboeken.

Ingrid en Toon: het duo dat 'Ik wou' schiep

Op een dag kocht Ingrid Godon een boek met portretfoto's. De portretten in het boek grepen haar op een of andere manier aan, en gaven haar inspiratie om weer te gaan tekenen. En ze bleef maar tekenen. Uiteindelijk had ze zo veel tekeningen dat ze er graag een prentenboek van wilde maken, en stapte ermee naar de uitgeverij Lannoo. Lannoo vond dat de portretten genoeg vertelden zonder tekst en wilde er een prentenboek van maken met alleen tekeningen. Zo gezegd zo gedaan. Of toch niet...

Een tijdje later kreeg Ingrid telefoon van de kinderboekenschrijver Toon Tellegen. Toon wilde graag nog eens samen met Ingrid aan een projectje werken, dat was immers zo lang geleden. Dus werd hem voorgesteld tekst te schrijven bij de portretten van Ingrid. En ja hoor, Toon heeft zich goed laten gaan. Ingrid heeft dan nog samen met Lannoo gekozen welke tekst bij welk portret kwam te staan. Het resultaat is een prachtig boek!

Proef even mee

De tentoonstelling gaf me dadelijk zin om het boek te kopen!

Ik laat jullie graag een beetje proeven van deze heerlijke talentencoctail van Ingrid en Toon:

IK WOU dat ik nooit meer hoefde te blozen.

Ik haat blozen.

Als blozen een worm was, ik trapte hem meteen dood.

En als hij een mens was, ik gaf hem aan bij de politie.

Blozen is misdadig.

Blozen is laf, komt altijd onverhoeds,

grijpt me van achteren, tilt me op zodat

iedereen mijn hoofd kan zien.

'Ze bloost! O kijk eens hoe mooi ze bloost!'

Er zouden overal aanplakbiljetten moeten hangen met:

GEZOCHT: DOOD OF LEVEND: BLOZEN

met daaronder de lijst met al zijn dagelijkse

misdaden tegen mij.

Blozen is oorlog in mijn gezicht.

Wat ik ervan vind

Mooimooimooimooimooi... Ik hou wel van die filosofische tekstjes die je al eens doen stilstaan, ergens doen over nadenken, of gewoon doen glimlachen. Ik heb het echt al verschillende keren doorbladerd. Vaak lees ik hier en daar een gedicht opnieuw. Er zitten werkelijk zo veel mooie tussen. Van dit boek heb ik echt genoten! En dat doe ik nog steeds.

Conclusie

Ik wou is een prachtig boek, een ware talentencoctail van een twee mensen die weten hoe ze een kinderboek moeten maken. De portretten zijn getekend in een stijl die je moet kunnen bekoren. De gedichten zijn erg mooi, ontroerend en soms grappig herkenbaar tegelijkertijd. Een mooie bundel voor jong en oud!

Voor €24,99 krijg je een mooie luxueuze uitgave. Een prachtig cadeau!

Ik wou€ 24,99

Slecht - Jan Simoen

Gegevens van het boek

Titel: Slecht

Auteur: Jan Simoen

Uitgeverij: Querido, 2008, 94 p.

Bondige samenvatting

Nathan Deweerdt (16) heeft een rotte streek uitgehaald met zijn ex-vriendin Elke. Eigenlijk was het niet gewoon een rotte streek, maar mishandeling. Het boek beschrijft de uren die Nathan doorbrengt met wachten, overdenken en gesprekken met de inspecteur. Stukje bij beetje krijg je als lezer een beeld van wat er precies gebeurd is. De jongen is zich niet bewust van hoe ernstig zijn daad wel is.

Ervaringsverslag

Ik vond het een goed boek. Ik heb het in twee keer uitgelezen. Niet alleen omdat het ‘maar’ 94 pagina’s telt, maar ook omdat het wel spannend wordt. Je wil weten wat er nu eigenlijk gebeurd is. De gedachten, het taalgebruik en de houding van de jongen zijn typerend voor zijn leeftijd (veel kenmerken van de adolescent, zijn ontwikkeling en wat daarbij hoort). Je ‘ziet’ het zo voor je afspelen.

Analyse

Personage(s)

Nathan Deweerdt is het hoofdpersonage. Hij is vooral begaan met zichzelf en hoe hij eruit ziet. Hij heeft blonde krullen en heel lichtblauwe ogen. Zelf vindt hij dat hij een stomme kop heeft en dat deo tot de fundamentele rechten van de mens hoort. Het recht op deo zou in de grondwet moeten staan! Nathan maakt zich er de hele tijd ongerust over dat hij naar zweet stinkt, en hij zit er ook verveeld mee dat hij niets anders mocht aantrekken toen de politieagenten hem kwamen halen. Dat maakt hem onzeker. Verder is hij een ‘agressief manneke’ en een meesterlijk manipulator. Zo krijgt hij zijn moeder zover dat hij om vier uur ’s nachts mag thuiskomen, elke dag 5 euro zakgeld krijgt (wat neerkomt op 150 euro per maand!)… De beschrijvingen van hoe hij dit aanpakt zijn treffend! 

Hij zou zich beter zorgen maken over het feit dat hij nota bene in een verhoorkamer op het politiebureau zit. De ernst daarvan dringt echter niet tot hem door. De ontwikkeling van zijn normen en waarden is in feite nog volop aan de gang. Hij vindt wel dat hij soms slecht is en dan haalt hij zijn eigen kattekwaad aan, maar anderen zijn veel slechter! Zoals Raf bijvoorbeeld, die is helemaal 'total loss' omdat hij een sneeuwbal met kiezelstenen erin in het oog van een meisje gegooid heeft. Nathan zelf, nee, hij zelf is toch niet zó slecht. Om nog maar te zwijgen van volwassenen. Die zijn pas slecht! Volwassenen moorden hun gezin uit en doen aan sekstoerisme in Thailand en Vietnam en zo. Dat is pas Crapuul! Vuil! Walgelijk! Beestachtig! Echt Slecht. Dat doen jongeren niet. Hij heeft duidelijk al een idee over goed en kwaad, maar bagataliseert zijn eigen daden door ergere voorvallen uit de krant te citeren. “Wat ik met Elke heb gedaan is ook niet zo fraai […] maar ten eerste had ze er zelf om gevraagd en ten tweede was het helemaal niet zó erg en ten derde, ten derde was het absoluut niet te vergelijken met wat die gasten in Thailand aanrichten.”

Zijn moeder is een van de belangrijkste personen in zijn leven. Hij verwacht onvoorwaardelijke liefde van zijn moeder. Hij vindt het zelfs niet zo heel erg dat papa weg is (met een blonde del). Nu heeft hij weer alle en de volledige aandacht van zijn moeder. Toen zijn zusje van twee dagen oud stierf, was Nathan blij omdat hij ook nu weer zijn moeders volledige aandacht had. Nathan was toen vier jaar oud. Als hij daar nu aan terugdenkt, is hij er niet blij om dat zijn zusje doodgegaan is, maar hij is wel nog altijd blij dat hij geen zusje heeft. Hij heeft zijn moeder nog altijd liever voor zichzelf. Bovendien buit hij deze moederliefde uit en manipuleert hij haar. Hij krijgt van haar alles gedaan. Dit bevestigd ook weer het egocentrische karakter van Nathan. Alles moet om hém draaien. Vooral zijn moeder moet alleen maar aandacht voor hém hebben. De Duitse vertaling van het boek draagt de titel ‘Mamas Liebling’… dat zegt veel.

Elke, zijn ex-liefje, is de tweede belangrijke persoon in zijn leven. Bij haar voelt hij zich goed, met haar beleeft hij mooie momenten. Wanneer Elke hem een moederskindje noemt, barst de bom. Elke laat hem zitten en begint een relatie met Raf. Dit kan Nathan niet verdragen.

Zelf zou ik het besterven van angst als ik zou zijn opgepakt. Ik zou er bijlange niet zo overtuigd van zijn dat mijn moeder molenwiekend voor de balie zou gaan komen staan tieren en dreigen en schreeuwen en eisen dat haar minderjarige dochter op staande voet zou worden vrijgelaten. Thuis werd er anders omgegaan met verkregen kritiek en/of strafwerk. Indien de straf niet verdiend was, dan kwamen mijn ouders als één man achter me staan en kwamen ze voor me op. Maar was het strafwerk verdiend, dan mocht ik het twee keer maken: een keer voor de leraar en een keer voor mijn ouders. Op die manier leerden we verantwoordelijkheid nemen voor onze daden.

Ik vind Nathan de minst sympathieke persoon in dit verhaal. De manipulator in hem vind ik erg afstotelijk. Het egocentrisme, de ‘grote mond’, de stoerdoenerij,… die horen nu eenmaal bij de pubertiet en de adolescentie. Die groeien er wel weer uit. Maar dat manipuleren… daar ben ik nog niet zo zeker van. Bij manipulatie komt op latere leeftijd vaak agressie. De verteller (Nathan) noemt zichzelf slecht om die reden, maar ik denk niet dat dit mijn oordeel over hem heeft beïnvloed, het heeft mijn oordeel eerder bevestigd.

Boodschap

Volgende uitspraak van Nathan heeft me wel aan het denken gezet: ‘Geen enkele jongere is slechter dan de volwassene die het hem heeft voorgedaan!’ De jongen heeft een punt…

De boodschap die de auteur wil meegeven kan zijn dat wij als volwassenen jongeren beter moeten proberen te begrijpen. Ze maken een ontwikkelingsperiode mee, wij moeten daar gepast mee kunnen omgaan. Deze periode is voor hen vaak ook niet gemakkelijk. Geduld is een mooie eigenschap.

Langs de andere kant: verwen ze niet! Stel grenzen en houd je daaraan! Als je je kinderen bederft, krijgen ze alsmaar meer de indruk dat ze overal mee wegkomen, dat je er wel weer voor hen zal zijn en de hete kastanjes wel weer voor hem uit het vuur haalt. Iedereen weet dat dit meer niet dan wel goed afloopt met deze jongeren.

Voor jongeren kan de boodschap zijn: let op, er komt misschien een dag dat papa of mamalief er genoeg van heeft en zegt dat je het zelf maar moet uitzoeken… Denk na over je daden. Denk aan mogelijke (erge) gevolgen ervan!

Conclusie

Hoe de schrijver de gedachten weergeeft van de adolescent, is heel goed! Je kan je als volwassene op die manier terug beter inleven in de denkwereld van sommige jongere(n), wat betreft hoe ze naar zichzelf kijken, hoe ze zichzelf zien en hoe ze de wereld rondom hen en de volwassenen bezien. De houding van het hoofdpersonages is zeer herkenbaar.

De auteur bouwt de suspense op door in cursief gedrukte tekst terug te blikken op wat er echt gebeurd is, tussen de gewoon gedrukte tekst die de gebeurtenissen in de verhoorkamer beschrijft.

Wat ik ook goed vind, is dat de schrijver de moeder van Nathan uiteindelijk zichzelf doet verbeteren. Ik bedoel daarmee: je krijgt als lezer echt wel de indruk dat mamalief een heleboel fouten maakt, wat de opvoeding van Nathan betreft. Ze geeft veel te veel toe, ze lààt zich manipuleren, ze bederft de jongen. Begrijpelijke fouten in haar situatie van alleenstaande moeder, Nathan is haar enige kind en ze heeft een kind verloren toen het amper twee dagen oud was... Maar het blijven fouten… Uiteindelijk wil de moeder niet naar het bureau komen. Nathan moet het zelf maar uitzoeken, zegt ze. En dat vind ik nu nét goed. Het herstelt de moeder in haar eer.

Sommigen zullen zich misschien storen aan de scheldwoorden die in het boek voorkomen. Mij stoort dit niet. Deze horen nu eenmaal bij de jongerencultuur. De scheldwoorden weglaten zou, naar mijn mening, het verhaal minder geloofwaardig maken.

De concrete verwijzingen naar merknamen, idolen en tv-programma’s sleurt jonge lezers van nu misschien beter mee, maar dateren het boek wel.

Verkrijbaar bij Bol.com.

Ook te downloade als e-book.

Slecht€ 12,95

Slecht€ 9,99

Mark haddon - Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht

Titel: Het wonderbaarlijke voorval met de ​hond in de nacht

Auteur: Mark Haddon

Uitgeverij: Conact, 2010, 288 pag.

Bondige samenvatting

Christopher is vijftien en heeft een vorm van autisme. Hij weet heel veel van wiskunde en heel weinig van mensen. Hij houdt van lijstjes, patronen en de waarheid. Hij houdt niet van de kleuren geel en bruin en wil niet aangeraakt worden. Hij is in zijn eentje nooit verder geweest dan het eind van de straat, maar wanneer de hond van de buurvrouw vermoord blijkt te zijn begint hij aan een angstige reis die zijn hele wereld op z'n kop zet.

Ervaringsverslag

Dit is het boek dat mij het meest gefascineerd, geraakt en aan het denken gezet heeft. Ik hou van boeken die “verder werken dan de slotzin”. Het is erg origineel, ik las nog nooit een boek in die stijl. Ook de benoeming van de hoofdstukken kom je niet gauw tegen: geen opeenvolging van getallen zoals we deze gewend zijn, wel een opeenvolging van de priemgetallen! Het was voor mij een bijzondere ervaring om de wereld eens te zien door de ogen van een kind met het syndroom van Asperger. De manier waarop hij de wereld beschreef vond ik soms erg grappig en ontroerend tegelijkertijd. Nu heb ik, denk ik, een helderdere kijk op hoe je kinderen met autisme beter kan benaderen en hun leven beter kan begrijpen.

Vertelstandpunt

Het verhaal werd geschreven vanuit de leefwereld van Christopher, een autistische jongen van vijftien jaar. Je blik blijft beperkt tot dit personage.

Dit verhoogt de spanning toch wel. Wanneer Christopher ontdekt dat de hond van de buurvrouw vermoord is, start hij een onderzoek naar de moordenaar. Het boek is een verslag van dit onderzoek. Hij komt hierdoor heel wat te weten, ook dingen die hij misschien beter niet had geweten. Ze gooien zijn duidelijk, geordende leven helemaal overhoop. Je wordt nieuwsgierig naar hoe het verder arloopt. Niet alleen het onderzoek en wie de dader is, maar ook de manier waarop Christopher zal reageren op nieuwe ontdekkingen.

Voor sommigen is het misschien even wennen aan de manier waarop Christopher het leven bekijkt. Christopher beschrijft soms karaktertrekken die andere mensen niet onmiddellijk opvallen. Tegelijkertijd zie je hoe moeilijk zijn gedrag voor zijn omgevig kan zijn. Vooral wanneer hij zich onveilig voelt om redenen die voor hem volkomen begrijpelijk zijn, maar voor personen die hem niet goed genoeg kennen raadselachtig zijn.

Als het verhaal door iemand anders verteld zou worden, zou het voor mij zijn literaire waarde verliezen. Ik vind dat het dit net is wat het zo speciaal maakt. “Wanneer ik spreek met mensen die het boek goed vonden, spreken ze over Christophers standpunt en over zijn karakter en situatie; niemand heeft het ooit over het plot.” Dit citaat uit het interview met Mark Haddon bevestigt naar mijn mening dit gevoel.

Taalgebruik

Het taalgebruik is levensecht-concreet, zoals Christopher het denkt. Het is een bijna emotieloze beschrijving van gebeurtenissen. Dit heeft een ontroerend eenvoudig effect. De stijl is uiterst eenvoudig.

Conclusie

Het verhaal werd geschreven vanuit de leefwereld van Christopher, een autistische jongen van vijftien jaar. Hierdoor wordt de lezer niet alleen nieuwsgierig naar hoe het verhaal verder afloopt, maar ook naar de manier waarop Christopher zal reageren op nieuwe ontdekkingen.

Het boek kan bijdragen tot een helderdere kijk op hoe je kinderen met autisme beter kan benaderen en hun leven beter kan begrijpen.

De uiterst eenvoudige stijl en het taalgebruik werken ontroerend.

Voor 12,50 euro is nu de jubileumeditie beschikbaar:

Het wonderbaarlijke voorval met de...€ 12,50

Annejoke Smids - Bella donna

Auteur: Annejoke Smids

Uitgeverij: Ploegsma, 2009.

Een jeugdboek (12+) waarvan je in zomerse sferen terecht komt is “Bella donna”, dat zich afspeelt in Venetië rond 1750. Marietta is van huis weggelopen en komt in Venetië terecht. Ze vindt er werk als keukenmeid bij een rijke familie. Van haar moeder heeft ze vroeger veel geleerd over kruiden. De moeder des huizes kampt met hevige hoofdpijnen. Marietta maakt voor haar een drankje, en dit schijnt succes te hebben. Een van de dochters van het rijke huisgezin heeft telkens erg hevige menstruatiepijn. Ook voor haar maakt Marietta een drankje dat de pijn verlicht.

Ze raakt goed bevriend met Lucia, het kamermeisje van de dochters van de rijke familie. Lucia is verliefd op Sandro. Op een dag stelt ze Sandro voor aan Marietta. Hij wordt verliefd op Marietta en… de miserie kan beginnen.

Leeservaring 

Ik koos het boek omdat ik van historische verhalen hou. De schrijfster was mij onbekend, ik had nooit eerder een boek van haar gelezen. Ik dacht dat het verhaal zou gaan over een heksenjacht. Dit is niet het geval. Er wordt eerder iemand uitgebuit en misbruikt omwille van haar talent en kruidenkennis. Ik vond het een goed boek, aangenaam om te lezen met een vlotte schrijfstijl. Elk hoofdstuk begint met een korte uiteenzetting over een bepaald kruid dat ergens in het hoofdstuk door Marietta gebruikt wordt. Dit vond ik wel leuk. Je leert daardoor iets bij over alternatieve geneeskunde, en geneeskunde is iets dat mij over het algemeen interesseert en kan boeien. Naar het einde toe wordt het spannend en ook de actie blijft niet uit.

Verhaalanalyse

Tijd in het verhaal

Het verhaal speelt zich af in 1750. Hoewel het  zich niet echt afspeelt tegen de achtergrond van een bepaalde historische gebeurtenis, heeft er in het verhaal een groot bal plaats, georganiseerd door ene Engelse Lord Howard Cullytruffle of Winfield. Het bal is een van dé gebeurtenissen van het seizoen in het verhaal. (Dit is een fictieve persoon, maar het event kan vergeleken worden met het Carnaval van Venetië.) De mensen tutten zich er behoorlijk voor op. Er worden maskers gedragen. Om de mannen alsnog te kunnen verleiden, druppelen de vrouwen sterk verdunde Belladonna in hun ogen. Belladonna is een uiterst giftig kruid. Wanneer de pupillen ermee in aanraking komen, verwijden ze zich waardoor de dames reeënogen kregen.

Het verhaal wordt chronologisch verteld. Spanning wordt opgedreven. Je bent benieuwd hoe het met Marietta “de gifmengster” zal aflopen.

De verteltijd en de vertelde tijd verhouden zich evenredig tot elkaar. Je kan steeds goed volgen.

Het verhaal moét zich tijdens de middeleeuwen afspelen. Het is immers deze periode die berucht is voor de heksenjachten die er toen plaatsgevonden hebben. Het verhaal zich eerder laten afspelen, zou Marietta niet ‘gevaarlijk’ genoeg maken om de spanning in het verhaal hoog te houden. Het zou haar gewoon een of andere dokter gemaakt hebben, medicijnvrouw of iets dergelijks…niets om jacht op te maken. Het verhaal in deze (onze) tijd laten afspelen, zou datzelfde effect hebben: Marietta zou een of andere goede alternatieve geneeskundige zijn. Geen erg aan… er zijn er zo veel, en men is tegenwoordig vrij deze te raadplegen.

De Ruimte

Het verhaal speelt zich af in Venetië. Ik wist al dat deze stad ‘in het water’ ligt. Wat ik leuk vond was de ‘verklarende woordenlijst’ achteraan in het boek waarin o.a. wordt verteld dat Café Florian het eerste café in Venetië was. Ik vind dit, naast nog enkele andere, een leuk weetje over Venetië. Ook de tekening van Venetië en zijn kanalen schept al onmiddellijk sfeer wanneer je het boek openslaat.

Venetië is een bijzondere en magische stad. De stad is omringd door water en als je op een plattegrond kijkt, zie je dat het de vorm heeft van een vis. De stad is door de jaren heen heel rijk geweest, maar ook heel arm. De laatste hoogtijdagen van de republiek waren rond 1750. Rond 1750 had de stad zo'n 180.000 inwoners, van allemaal verschillende nationaliteiten, onder wie veel kooplui. Er werden goederen van de hele wereld ingevoerd.

Bocca del Leone betekent 'leeuwenbek'. Een Bocca del Leone was een soort grote, vierkante tegel waarin een leeuwenkop was uitgehouwen met een open bek die als brievenbus diende. Je vond deze overal in de stad Venetië. Je kon hier in het geheim aangiften of beschuldigingen  in gooien. Als je dacht dat iemand belasting ontdook, bijvoorbeeld, of zijn buurman had vermoord, dan kon je de overheid daarvan vertellen zonder bang te zijn voor vervelende gevolgen voor jezelf. Vóór iemand gearresteerd werd, werd grondig onderzocht of de aanklacht gegrond was. Zo'n systeem zou goed kunnen werken, maar er kan ook gemakkelijk misbruik van gemaakt worden, omdat je mensen kunt beschuldigen van iets wat niet waar is. En soms is het heel moeilijk om dan te bewijzen dat je onschuldig bent. De Leeuwenbekken werden daarom gehaat door de Venetianen. Na de val van de regering in 1797 (toen Napoleon Venetië binnenviel) gingen woedende mensen de straat op om ze met hamers kapot te slaan.

De Raad van Tien was een soort geheime dienst met rechterlijke bevoegdheden, die werd opgericht in de 14e eeuw. Er waren toen heel veel samenzweringen in de stad en men wilde Venetië beschermen tegen vijanden van binnenuit. Mensen waren bang voor de Raad van Tien, die vaak geheime zittingen hield, midden in de nacht. Als iemand ergens van beschuldigd werd, moest de Raad van Tien onderzoek doen, om te zien of het echt waar was.

Lucia maakt misbruik van de Bocca del Leone, omdat ze Marietta gewoon weg wil. Ze geeft Marietta anoniem aan als “gifmengster”, waarop ze wordt gearresteerd en gevangengenomen in de Pozzi.

Deze omstandigheden en sociaal-culturele context vormen dus niet louter een decor, maar bepalen de gebeurtenissen in het verhaal. Het moét zich dus in Venetië afspelen.

Conclusie

Het verhaal moét zich tijdens de middeleeuwen afspelen. Het is immers deze periode die berucht is voor de heksenjachten die er toen plaatsgevonden hebben. Het verhaal zich eerder laten afspelen, zou Marietta niet ‘gevaarlijk’ genoeg maken om de spanning in het verhaal hoog te houden.

Ook de ruimte is goed gekozen, gezien het systeem van de Bocca del Leone en de Raad van Tien en hoe hier misbruik van gemaakt kon worden. De sociaal-culturele context vormt dus niet louter een decor, maar bepaalt de gebeurtenissen in het verhaal..

Het verhaal gaat eerder traag van start en het vraagt een beetje doorzettingsvermogen om door de eerste hoofdstukken heen te raken. Maar het is beslist de moeite om te blijven doorlezen, want eens op gang wordt je meegesleept door de gebeurtenissen die Marietta overkomen.

Speciaal in dit boek vind ik ook de korte uiteenzettingen over een bepaald kruid waarmee elk hoofdstuk begint. Dat kruid wordt dan meestal ergens in het hoofdstuk door Marietta gebruikt. “Bella donna” betekent “mooie vrouw”, maar is ook een uiterst giftig kruid.

Het is een ontspannend boek, maar met toch dát tikkeltje meer.

Verkrijgbaar via Bol.com voor een prikprijsje van nog geen vijf euro.

Ook te downloaden als e-book (onderste link).

Belladonna€ 4,99

Belladonna€ 9,99